กัญชา และ กระท่อม 

กัญชา และ กระท่อม 

เป็นพืชสมุนไพรที่มีประวัติการใช้มาอย่างยาวนานในหลายวัฒนธรรม ทั้งสองชนิดนี้มีความแตกต่างกันในหลายด้าน ทั้งในแง่ขององค์ประกอบทางเคมี ผลต่อร่างกาย และการใช้ในทางการแพทย์ รวมถึงการบังคับใช้กฎหมายในหลายประเทศ ต่อไปนี้คือความแตกต่างระหว่างกัญชาและกระท่อม:

1. ต้นกำเนิดและลักษณะของพืช

• กัญชา (Cannabis): เป็นพืชที่อยู่ในวงศ์ Cannabaceae มีถิ่นกำเนิดในเอเชียกลางและเอเชียใต้ กัญชามีลักษณะเป็นพุ่ม มีใบห้าหรือเจ็ดแฉก และมีสารสำคัญคือ Tetrahydrocannabinol (THC) และ Cannabidiol (CBD) ซึ่งมีผลต่อระบบประสาท
• กระท่อม (Mitragyna speciosa): เป็นพืชพื้นเมืองของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะในประเทศไทย มาเลเซีย และอินโดนีเซีย กระท่อมมีลักษณะเป็นต้นไม้ขนาดใหญ่ ใบใหญ่มีสีเขียวเข้ม และสารสำคัญในกระท่อมคือ Mitragynine และ 7-hydroxymitragynine ซึ่งมีผลต่อระบบประสาทและอารมณ์

2. สารออกฤทธิ์

• กัญชา: มีสารออกฤทธิ์สำคัญคือ THC (Tetrahydrocannabinol) ที่มีฤทธิ์ทำให้เกิดอาการเมาและส่งผลต่อระบบประสาท และ CBD (Cannabidiol) ที่มีคุณสมบัติในการลดการอักเสบและช่วยในเรื่องการผ่อนคลาย
• กระท่อม: สารออกฤทธิ์หลักคือ Mitragynine และ 7-hydroxymitragynine ซึ่งส่งผลต่อสมองโดยทำให้เกิดความรู้สึกผ่อนคลาย แต่ในปริมาณมากอาจมีฤทธิ์กระตุ้นคล้ายสารกระตุ้น (stimulant) และสามารถทำให้เกิดอาการยับยั้งความรู้สึกเจ็บปวดได้

3. ผลต่อร่างกาย

• กัญชา: เมื่อใช้กัญชา ผู้ใช้จะรู้สึกผ่อนคลาย มีความสุข หรืออารมณ์ดี แต่ก็อาจมีผลข้างเคียง เช่น ปากแห้ง ตาแดง หรือในบางกรณีอาจทำให้เกิดอาการหลงลืมหรือวิงเวียน หากใช้ในปริมาณมากหรือใช้เป็นเวลานาน อาจส่งผลต่อความจำและความสามารถในการตัดสินใจ
• กระท่อม: เมื่อใช้กระท่อมในปริมาณน้อย อาจทำให้รู้สึกมีพลัง กระฉับกระเฉง แต่ถ้าใช้ในปริมาณมากอาจมีฤทธิ์ระงับปวดและทำให้รู้สึกผ่อนคลาย ในบางกรณีการใช้กระท่อมต่อเนื่องอาจทำให้เกิดการติดได้

4. การใช้ในทางการแพทย์

• กัญชา: กัญชาถูกนำมาใช้ในทางการแพทย์เพื่อบรรเทาอาการปวดเรื้อรัง ลดอาการคลื่นไส้ในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับเคมีบำบัด ช่วยลดความวิตกกังวล และรักษาโรคลมชักบางประเภท
• กระท่อม: กระท่อมมีการใช้ในทางการแพทย์พื้นบ้านมายาวนาน เช่น บรรเทาอาการปวดเมื่อย รักษาโรคท้องร่วง หรือใช้เป็นยาชูกำลัง แต่ในบางประเทศยังไม่มีการรับรองทางการแพทย์อย่างเป็นทางการเหมือนกัญชา

5. สถานะทางกฎหมาย

• กัญชา: การใช้กัญชาเพื่อการแพทย์ในหลายประเทศได้รับการรับรอง เช่น แคนาดา สหรัฐอเมริกา (บางรัฐ) และประเทศไทย ส่วนการใช้เพื่อสันทนาการก็มีการอนุญาตในบางประเทศหรือบางพื้นที่ อย่างไรก็ตามในหลายประเทศยังถือว่ากัญชาเป็นสิ่งผิดกฎหมาย
• กระท่อม: ในประเทศไทย การใช้กระท่อมถูกกฎหมายตั้งแต่ปี 2564 โดยมีข้อบังคับในการใช้ในทางที่เหมาะสม ส่วนในบางประเทศ เช่น มาเลเซียและอินโดนีเซีย การใช้กระท่อมยังถือว่าผิดกฎหมาย

6. การติดและการเสพติด

• กัญชา: มีรายงานว่าการใช้กัญชาเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดการเสพติดได้ โดยเฉพาะในกรณีที่ใช้ในปริมาณมากหรือเป็นประจำ
• กระท่อม: การใช้กระท่อมเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดการติดสาร Mitragynine ได้ ผู้ที่ติดกระท่อมอาจมีอาการเมื่อหยุดใช้ เช่น อาการซึมเศร้า ความกระวนกระวาย หรือมีปัญหาด้านการนอนหลับ

สรุปความแตกต่าง

• กัญชา: มีสาร THC และ CBD เป็นสารหลัก มีผลต่อระบบประสาทและใช้เพื่อการแพทย์ในบางประเทศ แต่ยังมีการควบคุมการใช้ในหลายพื้นที่ กัญชามีฤทธิ์ทำให้เมาและรู้สึกผ่อนคลาย
• กระท่อม: มีสาร Mitragynine เป็นสารหลัก ใช้ในทางการแพทย์พื้นบ้านเพื่อบรรเทาอาการปวดและเป็นยาชูกำลัง กระท่อมมีฤทธิ์กระตุ้นเมื่อใช้ในปริมาณน้อย แต่มีผลทำให้ผ่อนคลายในปริมาณมาก

ทั้งกัญชาและกระท่อมมีประโยชน์ในการแพทย์และสุขภาพ แต่การใช้ต้องมีความระมัดระวังและอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดผลข้างเคียงหรือการเสพติด